Alçım Dergi

Dünyanın ilgi odağında… Şanlıurfa

Tekirdağ’da doğa, tarih ve turizm yolculuğu...

Mevlana ile biçimlenen bir kent… Konya

Türkiye’de bir orta Avrupa kenti... Eskişehir

Geçmişten bugüne şifa merkezi... Yalova

Oya Kotan | 7.03.2019

Antik dönemde,’Pylopythia’ ve ‘Xenodochion’ denen bölge,10’uncu yüz- yılda ‘Halizones Toprakları’, ‘Yalakovası’, XV ve XVI’ncı yüzyılda ‘Yalakova’ ve ‘Yalakabad adları kullanılır. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde ‘Kara Yalovaç’, Katip Çelebi’de ‘Yalakabad’ ve ‘Yalıova’ olarak isimlendirilen Yalova, 1326 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun kontrolüne geçmiş. 16. yüzyılda Evliya Çelebi’nin notlarında; 700 evi, yedi camisi, üç hanı, bir hamamı, kırkelli kadar dükkanı bulunan bir yerleşim yeri olarak tarif ediliyor. Yalova tarihi boyunca yaşadığı büyük deprem-
lerle yıkıma uğramış bir kent. Osmanlı Dönemi’nde önce İzmit Vilayeti, sonra Bursa Sancağı, ardından 1901 yılında yeniden İzmit Sancağı’na bağlı kasaba iken, 1929 yılında Atatürk’ün isteği üze-rine İstanbul’a bağlı ilçe olmuş, 1995’te ise il yapılmış.

Kentin gelişiminde Atatürk’ün izleri

Atatürk’ün ‘kurtuluşa öncü’ ve ‘benim kentim’ olarak nitelendirdiği Yalova’ya olan ilgisinin apayrı bir yeri var. Kentin gelişimi, Atatürk’ün Yalova’ya geldiği 1929’dan sonra hızlanmış.

İlk kez Kurtuluş Savaşı sonrasında 19 Ağustos 1929 tarihinde Yalova’ya gelen Atatürk, tarihi M.Ö. 2000’li yıllara giden ve büyük deprem sonucunda ortaya çıktığı bilinen ve Antik Çağ’da ‘Pythia Therma’ olarak adlandırılan Termal kaplıcalarının dünyaca ünlü bir sağlık merkezi olması için çaba harcayarak ve kaplıcaların yeniden ihya edilmesini sağlamış.

Sonraki yıllarda kente sürekli gelen Atatürk ile birlikte İstanbul ile Yalova arası ulaşım sıklığı açısından iyileştirilmiş. Yalova – Bursa, Yalova – Termal yolları onarılmış, okulların sayısı 1929’da 6 iken, 1932’de 26’ya çıkmış. Polis ve itfaiye teşkilatı kurulmuş, tarım ve hayvancılığın modern tekniklerle birlikte gelişmesi için Millet Çiftliği ve Baltacı Çitfliği’nin satınalması yapılmış, Baltacı Çitliği ile Termal arasındaki 12 kilometrelik yol çınarlarla ağaçlandırılmış.

Atatürk’ün Yalova’da akılda kalan önemli eseri Millet Çiftliği’nin çok etkileyici bir hikayesi var. Atatürk’ün çiftliğin yapılışı sırasında çınar ağacının kesilmemesi için iki katı bitmiş ahşap karkas köşkün yerinin birkaç metre değiştirilmesini emretmesiyle o döneme göre olağanüstü bir mühendislik işi gerçek- leşir ve köşk 4,8 metre kaydırılır. Köşk, o günden sonra Yalova halkı tarafından ‘Yürüyen Köşk’ olarak adlandırılır. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü bahçesinde ve deniz kenarında bulunan ve Atatürk’ün ağaç sevgisinin timsali olan ‘Yürüyen Köşk’, Kültür ve Tabiat Varlıkları arasında tescillenen yapılar arasında yerini alıyor.

Yine 1929 yılında 38 günde ahşaptan inşa edilen ve bugün dönemsel eşyaların da korunarak halka açık bir müze işlevi gören, mimar Sedad Hakkı Eldem eseri ‘Termal Atatürk Köşkü’; Atatürk’ün kullandığı eşyalar ve Yalova’da çektirdiği resimlerden oluşturulan panolara yer verilen ‘TİGEM Atatürk Köşkü’, Atatürk’ün Yalova’da bıraktığı izleri temsil ediyor.

Tarihi değerler

Yalova’da görülmeye değer çok sayıda tarihi yapı bulunuyor. Roma dönemi eseri ‘Kara Kilise’, Bizans döneminden kalma Padişah Abdülmecit tarafından onarılan ‘Valide Hamamı’, Bizans İmparatoru Jüstinyen’in yaptırdığı ve II. Abdülhamit’in emriyle onarılan ‘Kurşunlu Hamamı’, yapımı Orhangazi’ye kadar giden ‘Hacı Ali Paşa Camii’, 16’ncı yüz- yılda yaptırılan ‘Hersekzade Ahmet Paşa Camii ve Külliyesi’, İbrahim Müteferrika tarafından yaptırılan ‘Kağıthane-i Yalakabad’, son Osmanlı dönemi eser lerinden ‘Rüstempaşa Camii’, 400 yıllık tarihi Taşköprü , Cenevizliler tarafından yapıldığı ileri sürülen Çoban Kale, Elmalık Kalesi kalıntıları ile Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergilendiği ‘Yalova Açıkhava Müzesi’ kentin önemli tarihi değerleri arasında sayılabilir.

Arkeolojik sit alanları

Yalova’da Çobankale Kale kalıntıları, Çobankale Kaya Anıtı, Termal Suşehri, Hersek Köyü (Dil Burnu) Hellenopolis Antik Kenti, Çiftlikköy Siteler Mahallesi Başak Sokak, Tavşanlı Beldesi Dipgölcük mevkii, Şenköy Engere mevkii ve Altınova İlçesi Hersek Köyü olmak üzere 8 adet arkeolojik sit alanı bulunuyor.

‘Termal Sinema Binası’, ‘Yaveran Köşkü’ ve ‘Hersekzade Ahmet Paşa Camii’, ‘Yürüyen Köşk’ gibi kentin geçmiş tarihinde kendine yer bulan tarihi yapılar restore edilerek kente yeniden kazandırılmış. Yine TİGEM Atatürk Köşkü de birinci grup yapı olarak tescil edilerek koruma altına alınan tarihi yapılardan biri.

Doğanın sunduğu güzellikler

Kent sadece tarihi eserleriyle değil doğanın sunduğu güzelliklerle de öne çıkıyor. Doğa harikası olan Termal Kaplıcaları’nı Yalova’ya bağlayan Termal-Yalova Çınarlı Yolu (Çınarlı Hıyaban) bun- ların başında gelir. Atatürk döneminden kalma yol, yeşil tünel görüntüsü ile Yalova’nın en güzel yol güzergâhı olarak bilinir. Yol üzerinde bulunan çınarlar, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun ‘Korunması Gereken Anıt Ağaçlar’ listesinde tescillenmiş durumda.

Türkiye’nin ilk özel arboretumu olan ‘Karaca Arboretum’, içerisinde kaya bahçeleri, bitki bahçeleri, iris bahçeleri, gül bahçeleri, minyatür bitkiler, Türkiye doğumlu bonsai bitki koleksiyonları bulunuyor.

Kent ekonomisi

Türkiye’nin 847 kilometrekarelik yüzölçümüyle en küçük şehri konumunda olan Yalova; Altınova, Armutlu, Çınarcık, Çiftlikköy, Termal ilçe leri ve 233 bin nüfusuyla sosyo-ekonomik açıdan Türkiye’de 13’üncü sırada. Göç ve yabancı ilgisinin artışıyla kentte inşaat sektöründe de bir hızlanma yaşanıyor.

Yalova’da yatırımlar

Körfez Geçiş Köprüsü nedeniyle Kocaeli tarafına doğru genişleyen Yalova’nın kentsel gelişimi ve kalkınmasına katkı sağlamaya yönelik önümüzdeki yıllarda Yalova Kongre ve Fuar Merkezi, ‘Balıkçı Barınağı ve Eğlence Merkezi’, Yalova Ata Kule, kentin kültürel ve sanatsal altyapısını destekleyecek ‘Modern Sanat Müzesi, ‘Yalova Paralimpik Olimpiyat Köyü’ gibi birçok proje yapılması planlanıyor. Yine kültür varlığı olarak tescillenmiş yapıların projelendirilmesi, kent kimliğinde iz bırakmış yapıların kente kazandırılması da planlanan çalışmalar içinde bulunuyor. Yalova, turizm yatırımcılarının yanı sıra nitelikli insan kaynağı, pazarlara olan yakınlığı, yüksek yaşam standartları, elverişli iklim ve doğa koşullarıyla yatırımcılar için cazibesi yüksek bir kent. Stratejik konumu, sağlık, doğa, kıyı, spor ve kongre turizmi, yüksek yaşam standartları, iyi yetişmiş insan kaynağı, planlı şehircilik, doğal kümelenme (çiçekçilik ve tersaneler bölgesi), yeni pazar imkanları, elverişli toprak ve iklim koşulları, ulaşılabilirlik ve Körfez Geçişi Köprüsü ile yatırım yapılabilir bir kent görünümünde.

Turizm kente cazibe kazandırıyor

Yalova, turizm açısından çekim gücü yüksek bir bölge. Son yıllarda zengin Arap turistlerin ilgi odağı haline gelen kentte, Termal ve Armutlu Kaplıca Turizm Merkezleri, Termal Sudüşen Şelalesi, Erikli ve Delmece Yaylası, Çınarcık Hasanbaba Piknik Alanı, Altınova Hersek Gölü mesire ve rekreasyon alanı gibi doğa, sağlık ve dağ turizmine açık birçok alan mevcut. Doğal ve coğrafi yapısından kaynaklanan potansiyeliyle birlikte düşünüldüğünde, günübirlik turizm açısından ülkenin en cazip merkezlerinden. Yazlık turizminin önem taşıdığı kentte özellikle Çiftlikköy ve Çınarcık kıyı şeridinde yazlık sitelerin yoğunluğu bulunuyor. İstanbul, Kocaeli, Bursa gibi nüfus yoğunluğu yüksek kentlerin merkezinde olan Yalova, bölgenin de yazlık turizmine dönük potansiyeli içinde önemli bir yere sahip. Termal, Çınarcık ve Armutlu ilçelerinde ekonomi büyük ölçüde turizme dayalı. Turizm çeşitliliği Yalova’yı birçok kente göre bir adım öne çıkarıyor. Her mevsim turizm aktivitelerinin yaşanabildiği kentte, günübirlik turizm, termal turizm, kıyı turizmi, spor amaçlı doğa turizmi, av turizmi, kamp turizmi ve sosyal turizm imkânları bulunuyor.

Şifa dağıtan kaplıcalar

Yalova, tarihten bu yana kaplıcaları ile ünlü. Termal ve Armutlu Kaplıcaları Türkiye’nin birinci derecede öncelikli kaplıcaları arasında bulunuyor. Farklı dönemlerde dinlenme ve tedavi yeri olarak kullanılmış. Termal, sadece şifalı suları ve doğal güzellikleriyle değil, hastane ve tapınaklarla da dinler tarihi açısından da ilgi çekiyor.

Yeşil-Mavi Yol hattı

Altınova ilçesi Hersek Köyü ile Armutlu’nun Selimiye, Hayriye ve Mecidiye köyleri 127 kilometrelik Yeşil- Mavi Yol, trekking, fotosafari, motokros parkuru, yaylalar, şelaleler, Termal kaplıcalarının yanı sıra kentin çeşitli tarihi, turistik ve doğal güzelliklerinin bütünlük içerisinde görebileceği bir hat. Erikli ve Delmece yaylaları, Kent Ormanı, Su Düşen Şelalesi, Dipsiz Göl, Çifte Şelaleler Yeşil-Mavi Yol hattında gezilebilecek onlarca güzel mekandan sadece birkaçı.

Tarihi Yalova ev mimarisi

Yalova evlerinin tipik örneklerine Armutlu’da rastlamak mümkün. Çoğu iki veya üç katlı olan yapılar, ahşap çatı saçaklı ve alaturka kiremitlerle örtülü. Bağdadi sıva ile kaplanan üst katlarında çıkmalar yapılan evlerin dış cephesinde yer alan almaşık duvar örgüsü yapıya dekoratif zenginlik katıyor. Yapıda süsleme öğesine rastlanmaz. Çıkmalar ve cumbalar ahşap konsollo, elibelinde ve direkle desteklenir. Katlarda dikdörtgen formlu pencereler bulunur.

Kaplıcalarıyla ünlü olan Termal’de bulunan mimar Sedad Hakkı Eldem’in yaptığı ve Türk yapı sanatında yeni bir akımın ilk örneği olarak kabul edilen Termal Otel, birinci derece arkeolojik doğal ve tarihi sit alanı olarak tescilli. Kitle tasarımı, saçak ve dışarı çıkma yapan balkonları, düşey hizalanmış yatay pencere sıraları ile geleneksel Osmanlı konut mimarisiyle ilişkili özellikler taşıyor.

Pansiyonculuk, yeme içme ve yöresel ürünlerin satışı ile doğada kamp ve atlı yürüyüş aktiviteleri yapılan Armutlu’da tarihi eserler ve kendine özgü mimarisiyle Armutlu evleri, güzelliklerini korumaya devam ediyor. Köy Hamamı, Hacı Ali Paşa Camii, Tarihi Köprü, Eski Kitabeli Çeşme ve Eski Hamam en önemli tarihi eserleri. Armutlu, 24 adet sivil mimari örneği bulunuyor.

Turizm kokan kent

Her yanı turizm kokan kent, sağlık turizmi ve termal turizm, kongre turizmi, geleneksel turizm ve günübirlik turizm yatırımlarının yanı sıra; golf turizmi (Karlık Yaylası), yamaç paraşütü (Ihlamur Tepe), spor turizmi, avcılık ve balıkçılık, yaşlı turizmi – geriatri, wellness ve spa turizmi, kültür turizmi, tarih turizmi, geleneksel
el sanatları turizmi, inanç turizmi, gast- ronomi turizmi, fotoğrafçılık – foto safari, doğa turizmi, botanik turizmi, yayla turiz- mine yönelik birçok alanda gelecek vaat ediyor.

Kaynak:
www.yalova.gov.tr / www.yalova.bel.tr / www.yalovakulturturizm.gov.tr / www.yalovakentmuzesi.gov.tr / tr.wikipedia.org / www.yalova.edu.tr / www.tuik.gov.tr / www.yalovacevre.com / www.marka.org.tr

Dünyanın ilgi odağında… Şanlıurfa

Irmağın kenti… Sakarya

Tekirdağ’da doğa, tarih ve turizm yolculuğu...

Mevlana ile biçimlenen bir kent… Konya

Türkiye’de bir orta Avrupa kenti... Eskişehir

Ana Sayfa > Kent Estetiği

Geçmişten bugüne şifa merkezi... Yalova