Ana Sayfa > Aktüel

İki Arşiv, Bir Seçki: Ara Güler’in İzinde İstanbul

Zeynep Çalış | 6.09.2019

Türkiye'de 'fotoğraf' deyince akla ilgi gelen isimdir Ara Güler. 90 yıllık yaşamı boyunca vizörden her baktığında çok özel hikayeler çıkarabilmeyi başarmış, ülkemizin fotoğrafçılık duayenidir o. Kendini sanatçı olarak tarif etmese de aslında lise dönemlerinden aldığı sinema ve tiyatro disiplini, ona günlük yaşamın sadeliğini bir yönetmen, bir yazar, bir sanatçı ve bir gazeteci bakışıyla en doğru enstanteneyle anlatabilmenin becerisini kazandırmış. Tek bir kareye sığdırarak ortaya koyduğu, adeta ışıkla nakşedilmiş fotoğraflarla, ülkemizin farklı dönemlerindeki koşullarını tek bir fotoğrafla anlatabilmenin ustasıdır Güler.

Ara Güler'in fotoğrafçılıkla tanıştığı günden bugüne çektiği binlerce görsel var. Ve bunların büyük bir bölümü çekildiği dönemin koşullarını anlatan belge niteliğinde fotoğraflardan oluşuyor. Bunların her birinin sınıflandırılması ve kategorize edilmesi de belki de yapılabilecek en zor işlerden birini oluşturuyor. İşte Doğuş Grubu ile Ara Güler Müzesi ve Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi'nin bu noktada oynayacağı rol, usta fotoğrafçının çalışmalarını belli bir konsept içerisinde bir seçki sunma gayesi de taşıyor. 

Hatırlanacağı gibi Doğuş Grubu’nun Ara Güler ile yaşarken yapmış olduğu işbirliği çerçevesinde hayata geçen Ara Güler Müzesi ve Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi,

Ara Güler’in 90’ıncı yaş günü olan 16 Ağustos 2018’de ziyaretçilere açılmıştı.

İstanbul Modern de, bu işbirliğinin bir eseri olarak Türkiye’nin en önemli değerlerinden biri olarak nitelendirilebilecek Ara Güler Müzesi’nde yer alan usta sanatçının eşsiz koleksiyonu ve fotoğraf arşivinden oluşan bir sergiye ev sahipliği yapıyor. Ara Güler Müzesi ve Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi iş birliğiyle gerçekleştirilen “İki Arşiv, Bir Seçki: Ara Güler’in İzinde İstanbul” sergisi; usta foto muhabiri Ara Güler'in gözünden İstanbul'un 1950'lerden itibaren yaşadığı değişimin izini sürüyor.

Geçtiğimiz yıl 17 Ekim’de 90 yaşındayken aramızdan ayrılan Ara Güler’e saygı niteliği

taşıyan ‘İki Arşiv, Bir Seçki’ adlı serginin küratörlüğünü İstanbul Modern Fotoğraf

Bölümü Yöneticisi Demet Yıldız, danışmanlığını ise Ara Güler Arşiv ve Araştırma

Merkezi Müdürü Umut Sülün yapıyor.

Her Biri İmzasını Taşıyor

Ara Güler'in farklı dönemlerde basılmış, her biri imzasını taşıyan çalışmalarının yer aldığı sergide, İstanbul Modern Fotoğraf Koleksiyonu ve Ara Güler Müzesi arşivindeki çeşitli karanlık oda baskısı, obje ve efemera ile fotoğrafların çekildiği semt ve açıları gösteren haritalandırmalar bulunuyor.

Güler’in çalışmaları aracılığıyla fotoğrafçının öznelliği ve fotoğraf arasındaki ilişkiyi düşündürmeyi amaçlayan çalışma, hem Güler'in üretim pratiğini hem de zihinlerdeki İstanbul bilincinin oluşmasındaki payını izleyicinin dikkatine sunuyor.

İstanbul'un 1950'lerdeki değişimi

‘İki Arşiv, Bir Seçki’ sergisi, kentin 20’nci yüzyılın ortasından bu yana yaşadığı değişimi gözler önüne seriyor. Bu değişimin sonucu ortaya çıkan kolektif belleğin oluşumunda Ara Güler’in fotoğraflarının rolünü görünür kılıyor.

Sergi kendini ‘foto muhabiri’, foto muhabirlerini de ‘tarihi makinesiyle yazanlar’ olarak tanımlayan Güler’in çalışmaları aracılığıyla fotoğrafçının öznelliği ve fotoğraf arasındaki ilişkiyi düşündürmeyi amaçlıyor.

Ara Güler’in kendilerine tekrar tekrar bakmaya davet eden fotoğraflarını arşiv malzemeleriyle bir araya getiren ‘İki Arşiv, Bir Seçki’, hem Güler’in üretim pratiğini hem de zihnimizdeki İstanbul bilincinin yaratılmasındaki payını izleyiciye hatırlatıyor.

Dünyanın en iyi fotoğrafçıları arasında 

İngiltere'de yayınlanan 'Photography Annual Antalojisi' tarafından dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak nitelendirilen Ara Güler, mesleki yaşamı boyunca önemli başarılara imza attı ve ABD, Almanya, İsviçre, Japonya gibi birçok ülkede fotoğraf otoriteleri tarafından kabul gördü. Dünyanın dört bir yanında yüzlerce sergi açan, onlarca kitabı yayımlanan Ara Güler; İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Arnold Toynbee, Salvador Dali, Pablo Picasso gibi birçok ünlü siyasetçi, yazar, sanatçının fotoğrafını çekti, onlarla foto-röportajlar yaptı.

Yaşamı boyunca, tarihe damga vurmuş şahsiyetleri fotoğraflayan Ara Güler'i 'şanslı' yapan en önemli özelliği, daha yaşarken büyük bir fotoğraf ustası olduğunu göstermiş olmasıdır. Onu sonsuzluğa uğurlayışımızın üzerinden henüz bir yıl geçmiş olmasına karşın Ara Güler'in ortaya koyduğu değerlerin en az bir parçasının yeniden sanatseverlerin huzuruna çıkarılmış olması açısından da önemli. Kuşkusuz onun üretimlerini tek bir sergiye sığdırmak mümkün değil. ama bir yerden de başlamak gerekiyor.  İşte 'İki Arşiv, Bir Seçki: Ara Güler’in İzinde İstanbul' sergisi bunu yapıyor, 1950'lerin İstanbul'una yaptığı bakışı gözler önüne sererek, dönemi ustanın gözüyle belgeliyor. 

1950'lerde Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin fotomuhabirliğini yapan Ara Güler’in İstanbul’a fokuslandığı fotoğraflardan oluşan sergi, 17 Kasım 2019’a kadar İstanbul Modern’de görülebilecek. Sergi süresince kent ve kolektif bellek üzerine çeşitli söyleşi ve programların da düzenleneceğini meraklılarına hatırlatmış olalım...